Najpopularniejszym portalem społecznościowym Ukrainy był do tej poryVKontakte, na drugim miejscu znajdował się Facebook lub w zależności od rankingu – współdzielił swoją pozycję na podium wraz z portalemOdnoklassniki. Objęcie rosyjskich podmiotów sankcjami sektorowymi nie było motywowane presją społeczną. Choć aspekt polityczny jest istotny, to głównie chodziło o aspekt gospodarczy i bezpieczeństwa, a decyzja miałauderzyć finansowo w państwo-agresora oraz uniemożliwić zarabianie jego firmom na rynku ukraińskim.Istnieje jednak szereg poważnych zagrożeń dla państwa ukraińskiego, które wynikają z tej decyzji. 

So far, the most popular social network in Ukraine has been VKontakte, followed by Facebook, which shared its position with Odnoklassniki in certain ranking lists. Imposing sectoral sanctions on Russian entities was not motivated by social pressure. Although the political aspect is important, the major reason was economy and security, and the decision was supposed to impact the aggressor state financially and prevent its enterprises to make money on the Ukrainian market. However, there is a range of serious threats for the Ukrainian state resulting from this decision.

The activity of Kremlin propaganda centres and the associated state structures clearly indicates that the coming months will see an escalation of actions hostile to Poland in the information space of Poland and its neighbours and allies from NATO. The context of the current geopolitical considerations suggests that apart from strictly disinformation actions: a) components making them appear real (organisation of real events / actions) and b) operational activity of Russian services (political, organisational and financial support for certain structures, entities and individuals as well as intensified recruitment of collaborators and expansion of pro-Russian networks in Poland, which are aimed at reinforcing the influence on the Polish political class and the Polish society) will be strengthened in coordination with them.

Polskim redakcjom, indywidualnym dziennikarzom, blogerom, znanym postaciom życia publicznego czy organizacjom pozarządowym regularnie wysyłane są różne „sensacyjne” informacje. Polska nie jest tu wyjątkiem, bo podobne działania prowadzone są w innych państwach. Większość z nich nie pojawia się w mainstreamie. Ostatnie wycieki danych na temat działania rosyjskich służb specjalnych mogą jednak sprawić, że media będą bardziej podatne na pewne zagrożenia informacyjne.

Środowisko bezpieczeństwa każdego kraju podlega stałej transformacji, a wiele z kluczowych zmian to rzeczy bardziej subtelne, niż spektakularne. Jedną z nich mogą być skutki długotrwałego oddziaływania na przestrzeń informacyjną, ale i na podmioty ją kształtujące, z wykorzystaniem ich własnych podatności. Patrząc na pewne zjawiska zachodzące nad Wisłą zasadnym wydaje się pytanie o stopień rozchwiania polskiego ekosystemu informacyjnego. Trzeba też pamiętać, że kremlowscy propagandyści nie „wymyślają na nowo koła” – korzystają z tego, co jest. Jedna niefortunna wypowiedź polityka może zostać nie tylko wyrwana z kontekstu, ale i wykorzystana przeciwko nam samym.

Raport amerykańskiej firmy zajmującej się cyberbezpieczeństwem SafeGuard Cyber zbadał działania informacyjne w mediach społecznościowych w okresie od listopada 2018 do marca 2019 roku. Analizie poddano 3,5 mln postów zamieszczonych na serwisach Twitter, Facebook, Instagram oraz YouTube. Wynika z niej, że za wrogie działania odpowiadają trzy kategorie podmiotów: boty, trolle i aktorzy hybrydowi, tj. osoby wykorzystujący oprogramowanie do obsługi wielu kont jednocześnie. W odróżnieniu od wyborów prezydenckich w USA, w krajach europejskich wzmacniają oni istniejące przekazy i narracje, omijając media tradycyjne. Co więcej, około połowy populacji UE, tj. ok. 240 mln ludzi mogło zostać narażonych na treści publikowane i promowane w ramach rosyjskich kampanii dezinformacyjnych. Tak naprawdę jednak problem jest poważniejszy.

Informujemy, że od dzisiaj (31.10.2019 r.) funkcję prezesa  Fundacji Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji zaczyna pełnić Marta Kowalska – nasza ekspertka, koordynatorka wielu projektów i dotychczasowa wiceprezeska fundacji.

W dniu 23 czerwca br. odbędzie się konferencja pod tytułem "Rosyjska wojna dezinformacyjna przeciw Polsce i Europie" z udziałem przedstawicieli Fundacji Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji. Wydarzenie będzie miało miejsce w sali konferencyjnej Fundacji Centrum Prasowego dla Krajów Europy Środkowo-Wschodniej (ul. Nowy Świat 58 w Warszawie) i organizowane jest przez Instytut Europejskich Demokratów. Serdecznie zapraszamy!

Misją Fundacji Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji jest przede wszystkim pomoc w tworzeniu systemu obrony rozproszonej dla polskiej przestrzeni informacyjnej, wspieranie rozwoju takiego systemu i stanie się jednym z jego fundamentów - mówił w Polskim Radiu 24 prezes CAPD, dr Adam Lelonek.

Na nasze postrzeganie rzeczywistości składa się szereg procesów. Często nie zdajemy sobie sprawy nie tylko ze współczesnych mechanizmów oddziaływania informacyjnego i psychologicznego, ale i z faktu, że sami mamy złe nawyki korzystania z informacji. Polegając wyłącznie na tych samych źródłach, zwłaszcza wyprofilowanych ideologicznie, ułatwiamy algorytmom w sieci podsuwanie nam treści, które z czasem składają się na naszą własną bańkę informacyjną, zakłócając naszą percepcję. To, wraz z szeregiem mechanizmów psychologicznych, których nie zawsze jesteśmy świadomi, przekłada się nie tylko na nasze zachowania wyborcze, ale i wiele innych decyzji.

Zaledwie w 50 km od Wilna Białoruś buduję elektrownię atomową. Dlaczego ten projekt stanowi zagrożenie dla mieszkańców Litwy? Czy możemy jeszcze ten projekt zatrzymać? Czy Polska mogłaby się stać naszym strategicznym partnerem w walce z Ostrowcem? Jak się układa litewsko-polska współpraca energetyczna? Czy możemy mówić o polsko-litewskiej unii energetycznej? Jakie wyzwania w dziedzinie energetyki mają przed sobą Polska i Litwa?

Aktywność ośrodków kremlowskiej propagandy oraz powiązanych z nią innych struktur państwowych jasno wskazuje, iż kolejne miesiące przyniosą eskalację wrogich Polsce działań w przestrzeni informacyjnej RP, ale i jej sąsiadów oraz sojuszników z Sojuszu Północnoatlantyckiego. Kontekst bieżących uwarunkowań geopolitycznych sugeruje, iż poza działaniami stricte dezinformacyjnymi, wzmacniane będą skoordynowane z nimi: a) komponenty je urealniające (organizacja rzeczywistych wydarzeń / akcji) oraz b) działalność operacyjna rosyjskich służb (wspieranie polityczne, organizacyjne oraz finansowe określonych struktur, podmiotów i jednostek oraz wzmocniona rekrutacja współpracowników i rozbudowa prorosyjskich sieci w Polsce, które docelowo mają wzmacniać wpływ na polską klasę polityczną i polskie społeczeństwo).

Słowo wstępne

Polska, podobnie jak cały zachodni świat, stoi w obliczu licznych wyzwań bezpieczeństwa – tych znanych, ale i nowych, zwłaszcza informacyjnych. Istota oraz skala zagrożeń nieustannie ewoluują. Zauważalnych jest wiele pozytywnych tendencji, w tym rosnąca świadomość środowisk eksperckich i politycznych oraz realne działania szeregu instytucji krajowych i międzynarodowych. Mimo to podczas gdy wzrasta poziom zagrożenia dla przestrzeni informacyjnych, liczba ekspertów pozostaje na ograniczonym poziomie. Rozumienie wrogich działań w tym obszarze wśród szerokiego grona odbiorców również postępuje zbyt wolno. Innymi słowy przyjmujemy pożądany i optymalny kierunek, lecz to wciąż potrzeba zrobić więcej.

Niniejszy tekst stanowi część raportu pt. „Rosyjska wojna dezinformacyjna przeciwko Polsce”, opracowanego przez Fundację im. Kazimierza Pułaskiego we współpracy merytorycznej z Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji oraz Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego. Raport został zaprezentowany 8 listopada br. podczas międzynarodowej konferencji Warszaw Security Forum.

Od lat coraz więcej miejsca w debacie publicznej zajmują kwestie związane z zagrożeniami wynikającymi z prowadzonej przez Rosję przeciwko całemu światu zachodniemu wojny informacyjnej, a mimo to świadomość i wiedza społeczeństw na ten temat pozostaje na niewystarczającym poziomie. Jest tak m.in. dlatego, że większość kwestii z nią związanych pozostaje w zaciszach gabinetów i kuluarów ministerstw spraw wewnętrznych i obrony, a nawet na poziomie NATO kwestie bezpieczeństwa informacyjnego traktowane są rozdzielnie od kwestii cyberbezpieczeństwa, chociaż większość wrogich operacji prowadzona jest w cyberprzestrzeni. Czy to na pewno właściwy kierunek?

Monitoring źródeł internetowych, uwzględniający analizę jakościową ponad 500 publikacji na wybranych portalach polskojęzycznych, na których pojawiają się treści zbieżnych z przekazami rosyjskiej propagandy, pokazuje, że istnieją określone wektory narracyjne związane z prezentowaniem kwestii europejskich, ale nie tylko. Jest to szczególnie istotne w kontekście zbliżających się wyborów do Parlamentu Europejskiego. 

Kolejny etap monitoringu źródeł internetowych, uwzględniający analizę jakościową publikacji na wybranych portalach polskojęzycznych, na których pojawiają się treści eurosceptyczne oraz zbieżne z przekazami rosyjskiej propagandy, pokazuje, że narracje uwzględniają aktualne wydarzenia w Polsce i na świecie. Szczególnie wymowny jest fakt, że im bliżej wyborów do Parlamentu Europejskiego, tym bardziej wzmacniane są wątki antyeuropejskie, antyamerykańskie, antysemickie i antyniemieckie, ale także, że polska redakcja Sputnika wybrała największą grupę komentatorów do swoich wywiadów przedwyborczych praktycznie tylko z jednego ugrupowania politycznego.