Najpopularniejszym portalem społecznościowym Ukrainy był do tej poryVKontakte, na drugim miejscu znajdował się Facebook lub w zależności od rankingu – współdzielił swoją pozycję na podium wraz z portalemOdnoklassniki. Objęcie rosyjskich podmiotów sankcjami sektorowymi nie było motywowane presją społeczną. Choć aspekt polityczny jest istotny, to głównie chodziło o aspekt gospodarczy i bezpieczeństwa, a decyzja miałauderzyć finansowo w państwo-agresora oraz uniemożliwić zarabianie jego firmom na rynku ukraińskim.Istnieje jednak szereg poważnych zagrożeń dla państwa ukraińskiego, które wynikają z tej decyzji. 

9 maja br. Władimir Putin podpisał dekret „O strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Federacji Rosyjskiej na lata 2017-2030”. Głównym celem strategii wymienionym w dokumencie jest „stworzenie warunków dla kształtowania w Federacji Rosyjskiej społeczeństwa wiedzy”. Można jednak wnioskować, iż Rosja przygotowuje się do totalnej wojny informacyjnej ze światem zaplanowanej na wiele lat, a aspekt defensywny tej wojny będzie stanowił jej kluczową rolę.

W drugi weekend maja br. byliśmy świadkami największego w historii cyfrowego świata globalnego ataku hakerskiego wymierzonego bezpośrednio w serwery i urządzenia końcowe. Ilość zainfekowanych maszyn oraz straty jakie wygenerował przestój związany z cyberatakiem liczony jest w setkach tysięcy dolarów.

Atak był wymierzony głównie w sektor przemysłowy i instytucje publiczne, ale jak wynika z licznych informacji pojawiających się od tego czasu, w jego wyniku ucierpiało również wiele osób prywatnych. Oczywistym jest, że można było go uniknąć lub co najmniej zminimalizować skalę ataku. Nie miałby on bowiem tak dużego zasięgu, gdyby wszystkie komputery i serwery na świecie miały zainstalowane systemy z aktualnym wsparciem i poprawkami bezpieczeństwa oraz były odpowiednio zabezpieczone. Kolejnymi ważnymi aspektami ataku jest to, kto za niego odpowiada oraz na ile uda się zmodyfikować narzędzia wykradzione z NSA, a także jak bardzo może to wpłynąć na zarządzanie informacją w przestrzeni publicznej.

Polskim redakcjom, indywidualnym dziennikarzom, blogerom, znanym postaciom życia publicznego czy organizacjom pozarządowym regularnie wysyłane są różne „sensacyjne” informacje. Polska nie jest tu wyjątkiem, bo podobne działania prowadzone są w innych państwach. Większość z nich nie pojawia się w mainstreamie. Ostatnie wycieki danych na temat działania rosyjskich służb specjalnych mogą jednak sprawić, że media będą bardziej podatne na pewne zagrożenia informacyjne.

Okupacja Krymu i rozpoczęta w 2014 r. wojna przeciwko Ukrainie była przedłużeniem strategii Kremla, mającej na celu odnowienie oraz zachowanie swoich wpływów w regionie. Poza operacjami militarnymi ważnym, a wręcz kluczowym komponentem tej strategii jest wojna informacyjna, którą Rosja aktywnie prowadzi już kilka lat na różnych kierunkach. Można stwierdzić, iż od 2014 r. właśnie część informacyjna rosyjskiej wojny stanowi nie mniejsze zagrożenie dla porządku demokratycznego, niż otwarte działania wojenne.

Raport amerykańskiej firmy zajmującej się cyberbezpieczeństwem SafeGuard Cyber zbadał działania informacyjne w mediach społecznościowych w okresie od listopada 2018 do marca 2019 roku. Analizie poddano 3,5 mln postów zamieszczonych na serwisach Twitter, Facebook, Instagram oraz YouTube. Wynika z niej, że za wrogie działania odpowiadają trzy kategorie podmiotów: boty, trolle i aktorzy hybrydowi, tj. osoby wykorzystujący oprogramowanie do obsługi wielu kont jednocześnie. W odróżnieniu od wyborów prezydenckich w USA, w krajach europejskich wzmacniają oni istniejące przekazy i narracje, omijając media tradycyjne. Co więcej, około połowy populacji UE, tj. ok. 240 mln ludzi mogło zostać narażonych na treści publikowane i promowane w ramach rosyjskich kampanii dezinformacyjnych. Tak naprawdę jednak problem jest poważniejszy.

W dniu 23 czerwca br. odbędzie się konferencja pod tytułem "Rosyjska wojna dezinformacyjna przeciw Polsce i Europie" z udziałem przedstawicieli Fundacji Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji. Wydarzenie będzie miało miejsce w sali konferencyjnej Fundacji Centrum Prasowego dla Krajów Europy Środkowo-Wschodniej (ul. Nowy Świat 58 w Warszawie) i organizowane jest przez Instytut Europejskich Demokratów. Serdecznie zapraszamy!

Aktywność ośrodków kremlowskiej propagandy oraz powiązanych z nią innych struktur państwowych jasno wskazuje, iż kolejne miesiące przyniosą eskalację wrogich Polsce działań w przestrzeni informacyjnej RP, ale i jej sąsiadów oraz sojuszników z Sojuszu Północnoatlantyckiego. Kontekst bieżących uwarunkowań geopolitycznych sugeruje, iż poza działaniami stricte dezinformacyjnymi, wzmacniane będą skoordynowane z nimi: a) komponenty je urealniające (organizacja rzeczywistych wydarzeń / akcji) oraz b) działalność operacyjna rosyjskich służb (wspieranie polityczne, organizacyjne oraz finansowe określonych struktur, podmiotów i jednostek oraz wzmocniona rekrutacja współpracowników i rozbudowa prorosyjskich sieci w Polsce, które docelowo mają wzmacniać wpływ na polską klasę polityczną i polskie społeczeństwo).

Niniejszy tekst stanowi część raportu pt. „Rosyjska wojna dezinformacyjna przeciwko Polsce”, opracowanego przez Fundację im. Kazimierza Pułaskiego we współpracy merytorycznej z Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji oraz Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego. Raport został zaprezentowany 8 listopada br. podczas międzynarodowej konferencji Warszaw Security Forum.

Od lat coraz więcej miejsca w debacie publicznej zajmują kwestie związane z zagrożeniami wynikającymi z prowadzonej przez Rosję przeciwko całemu światu zachodniemu wojny informacyjnej, a mimo to świadomość i wiedza społeczeństw na ten temat pozostaje na niewystarczającym poziomie. Jest tak m.in. dlatego, że większość kwestii z nią związanych pozostaje w zaciszach gabinetów i kuluarów ministerstw spraw wewnętrznych i obrony, a nawet na poziomie NATO kwestie bezpieczeństwa informacyjnego traktowane są rozdzielnie od kwestii cyberbezpieczeństwa, chociaż większość wrogich operacji prowadzona jest w cyberprzestrzeni. Czy to na pewno właściwy kierunek?