Szczepionki przeciw COVID-19: polska przestrzeń informacyjna. Raport cząstkowy nr 5
Szczepionki przeciw COVID-19: polska przestrzeń informacyjna na przykładzie artykułów opublikowanych przez Onet.pl, Wp.pl, Interia.pl, Wpolityce.pl, Gazeta.pl w dniach 05-18.07.2021 r.
Poniżej prezentowane są wyniki cząstkowe monitoringu, przeprowadzonego przez Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji w ramach projektu „Szczepionki przeciw COVID-19 w polskich i rosyjskich mediach online: Specyfika i korelacja pomiędzy polską i rosyjską przestrzenią informacyjną” i realizowanego w okresie 10.05-29.08.2021 r.
Źródło: Opracowanie własne, Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji
Analiza ilościowa:
W dniach 05-18.07.2021 r. badane portale informacyjne opublikowały w sumie 210 wiadomości na temat szczepionek. Od tej liczby należy odjąć 25 wyników, które zostały mylnie zaliczone przez program do wyników monitoringu, głównie z dwóch powodów: ze względu na zawartą w treści frazę „Sputnik”, która w tym kontekście oznaczała rosyjską agencję informacyjną a nie preparat, lub jako odnośniki do innych artykułów, które zawierały w tytule nazwy szczepionek. Więcej na ten temat w Metodologia.
Najwięcej publikacji na temat szczepionek ukazało się na łamach portalu wpolityce.pl (54 wiadomości), następnie interia.pl (49), onet.pl (46) i wp.pl (34), a najmniej na stronie gazeta.pl (27).
Na wszystkich stronach najwięcej uwagi poświęcano szczepionkom firmy Pfizer (138 wzmianek), AstraZeneca (88), Modern i J&J (po 70). Nieco mniej publikacji dotyczyło preparatów Sputnik (6), Sinovac (5), CoviVac (4), EpiVacCorona (2) oraz Sinopharm (1).
W żadnym z monitorowanych serwisów nie pojawiły się informacje na temat szczepionek chińskich (CanSino, Convidecia, Vero), szczepionki indyjskiej Covaxin, niemieckiej CureVac, amerykańskiej Novavax czy kazachskiej QazVac.
Wiadomości skupiały się częściej na sprawach zagranicznych (103 wiadomości) aniżeli wewnętrznych (82).
W badanych mediach nie zidentyfikowano treści o charakterze antyszczepionkowym. Te oznczone tagiem anti_vaccination relacjonowały wydarzenia związane z ruchem sceptycznym wobec szczepień. Wśród nich znalazły się np. incydent związany z zawieszeniem plakatu na drzwiach wejścia do przychodni w Szubinie z hasłem „ręce precz od dzieci”, sprawa handlowania fałszywymi zaświadczeniami o zaszczepieniu się czy wypowiedzią Rzecznika Praw Dziecka Mikołaja Pawlaka podczas posiedzenia w Sejmie, kiedy sprzeciwił się szczepieniom dzieci, nazywając to „eksperymentem”.
Jeśli chodzi o artykuły z tagiem pro_vaccination, to były one związane z ogólnopolską loterią szczepionkową oraz wypowiedziami polskich naukowców zapewniających o skuteczności szczepionek przeciwko ciężkim przypadkom COVID-19.
Źródło: Opracowanie własne, Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji
Główne tematy:
Tematy, który dominowały w badanych mediach, to: wariant delta koronawirusa (72 wiadomości), kwestia powikłań poszczepionkowych (31) oraz czwarta fala zakażeń (21). Rzadziej podejmowano temat wprowadzenia trzeciej dawki szczepionek (15 wiadomości), obostrzeń (12), konspiracji związanych z koronawirusem (9), tzw. paszportów covidowych (7), testów (4) oraz segregacji wynikających ze szczepień (3).
Dominującymi wątkami były:
- Debaty wokół bezpieczeństwa szczepionek Pfizer dla zdrowia pacjentów, zwłaszcza po nagłośnieniu przypadku zgonu mężczyzny z Ukrainy;
Wybrane artykuły:
- Ukraina: Zmarł cztery godziny po szczepieniu. Pfizer: Nie ustalono związku, Interia Wydarzenia, 05.07.2021.
- Firma Pfizer o śmierci 47-latka w Winnicy, Onet, 05.07.2021.
- Współzałożyciel BioNTech przeciwny... obowiązkowi szczepień. „To może dać efekt odwrotny do zamierzonego. Potrzebna edukacja”, wPolityce.pl, 12.07.2021.
- Przekraczanie kolejnych rekordów szczepień w Polsce;
Wybrane artykuły:
- Mateusz Morawiecki: Wykonaliśmy już 30 milionów szczepień, Interia Wydarzenia, 05.07.2021.
- S. Bagińska, Koronawirus w Polsce. Najnowszy raport Ministerstwa Zdrowia [Piątek, 9 lipca], WP Wiadomości, 09.07.2021.
- Już 31,6 mln szczepień w Polsce! Dwie dawki preparatu otrzymało ponad 15,2 mln osób. Ile szczepionek dostarczono? Co dalej?, wPolityce.pl, 14.07.2021.
- Konsekwencje wariantu Delta w Polsce: ryzyko mniejszej odporności mimo szczepień, nowe zasady kwarantanny;
Wybrane artykuły:
- J. Zajchowska, Naukowcy: Ozdrowieńcy nie są odporni na wariant Delta koronawirusa, naturalne przeciwciała nie wystarczą, Gazeta.pl, 09.07.2021.
- A. Jastrzębski, Premier Izraela: szczepionka nie wystarczy na wariant Delta, WP Wiadomości, 17.07.2021.
- Wariant Delta koronawirusa. Rzecznik MZ: Kwarantanna nawet dla zaszczepionych, Interia Wydarzenia, 05.07.2021.
- Plany polskiego rządu w sprawie sprzedaży szczepionek za granicę;
Wybrane artykuły:
- K. Cieślik, Polska sprzeda szczepionki przeciw COVID-19. W tym tygodniu nawet cztery miliony dawek, Gazeta.pl, 13.07.2021.
- R. Opas, Koronawirus. Dworczyk zapowiada: Polska odsprzeda szczepionki innym krajom, WP Wiadomości, 14.07.2021.
- Wprowadzenie szczepień w Izraelu dla nastolatków bez wymaganej zgody rodziców (J. Szwalikowska, Izrael. Nastolatkowie mogą szczepić się przeciw COVID-19, nawet jeśli jeden rodzic się nie zgodzi, Gazeta.pl, 09.07.2021);
- Skutki uboczne Pfizera, Moderny (J. Popławski, EMA dodaje kolejne powikłania poszczepienne. Chodzi o Pfizera i Modernę, WP Wiadomości, 09.07.2021), AstryZeneki i J&J (EMA odradza stosowanie szczepionki Janssen u chorych na zespół przesiąkania włośniczek, Interia Wydarzenia, 09.07.2021);
- Turystyka szczepionkowa m.in. na Malcie (Malta zmienia zasady wjazdu. Niektóre szczepionki nieuznawane, Onet, 10.07.2021), we Francji (J. Zaremba, Nowe restrykcje dla podróżujących z kilku krajów Europy, WP Wiadomości, 17.07.2021) czy w Grecji (Grecja: pieniądze za szczepienie. Chcą ratować sezon turystyczny, Interia Wydarzenia, 07.07.2021);
- Dementowanie spekulacji na temat możliwości pojawienia się mutacji Delta z powodu szczepień (Czy szczepionki spowodowały mutację Delta? Sprawdzamy fakty, Onet, 11.07.2021);
- Zmiana trendu spadkowego liczby zakażeń, ogłoszona przez Ministerstwo Zdrowia;
Wybrane artykuły:
- Minister Zdrowia: Pierwszy taki dzień po apogeum III fali, Interia Wydarzenia, 11.07.2021.
- Zmiana trendu zakażeń. Adam Niedzielski przestrzega i pokazuje wykres, Onet Wiadomości, 11.07.2021.
- I. Żurek, Niedzielski: Linia trendu dotycząca nowych zakażeń przestała maleć. I pokazuje wykres, Gazeta.pl, 11.07.2021.
- Problem nieuznawania certyfikatów szczepień osób spoza Europy, mimo zaszczepienia się bliźniaczymi preparatami w ramach programu COVAX (M. Broniatowski (red.), Dlaczego unijne paszporty szczepionkowe dyskryminują Afrykańczyków? [OPINIA], Onet Politico, 11.07.2021);
- Przypadek zakażenia dwoma mutacjami koronawirusa (Zmarła 90-latka zarażona jednocześnie dwoma wariantami koronawirusa. „To jeden z pierwszych udokumentowanych przypadków”, wPolityce.pl, 13.07.2021);
- Doniesienia o czwartej fali w Polsce;
Wybrane artykuły:
- J. Kamińska, Kogo dotknie czwarta fala pandemii? Specjalista o szczepieniach i grupach ryzyka, Interia Wydarzenia, 14.07.2021.
- Ważne ostrzeżenie. Wiceminister zdrowia przyznaje: Myślę, że czwarta fala pandemii jest nieuchronna. „Wszystko w naszych rękach”, wPolityce.pl, 15.07.2021.
- Pandemia koronawirusa w Polsce. Według wiceministra Kraski grozi nam czwarta fala, Onet Wiadomości, 15.07.2021.
Wnioski:
Jeśli chodzi o artykuły na temat szczepionek nieeuropejskich, to mowa w nich głównie w negatywnym aspekcie. Pojawiło się np. kilka wpisów o złej sytuacji pandemicznej w Rosji (Epidemia koronawirusa. Fatalne dane o zgonach z Rosji, ponad 700 zarejestrowanych w ciągu doby, Gazeta.pl, 12.07.2021), które mogą sugerować, że państwo nie radzi sobie z zakażeniami ze względu na brak preparatów zachodnich i szczepienia wyłącznie rosyjskimi szczepionkami. Inny artykuł dotyczył masowego eksportu szczepionek Sinopharmu i Sinovacu przez Chiny (Chiny są największym eksporterem szczepionek na COVID-19, Interia Wydarzenia, 14.07.2021), mimo badań klinicznych, które dowodzą większą skuteczność Moderny czy Pfizera oraz braku informacji na temat skuteczności chińskich preparatów przeciwko Delcie. Kolejny przykład to porównanie szczepionek Pfizera i Sinovacu (K. Cieślik, Szczepienia przeciw COVID-19. Pfizer nawet 10-13 razy skuteczniejszy niż Sinovac [BADANIE], Gazeta.pl, 16.07.2021) – przeprowadzone badania wykazały większe stężenie przeciwciał u pacjentów zaszczepionych amerykańskim preparatem.
Polskie media pośrednio promowały zatem narrację, że Europa oferuje jakościowo najlepsze i najskuteczniejsze szczepionki. Z kolei państwa, które nie zakupiły Pfizera, AstraZeneki, Moderny czy J&J nie radzą sobie z pandemią i generalnie „wychodzą gorzej” na swoim protekcjonizmie.
Z drugiej strony polskie portale w pewien sposób „zastraszały” tych samych odbiorców nagłówkami w publicystycznym stylu i konspiracyjnymi teoriami na temat preparatów zarejestrowanych w Polsce, co mogło wpłynąć na rosnący sceptycyzm wobec szczepień. Pomimo zapewnień o rzadkich przypadkach poważniejszych powikłań.
Informacje z zagranicy, mimo swojej specyfiki, w dalszym ciągu dotyczyły polskiego czytelnika, ponieważ były nimi w dużej mierze stanowiska instytutów badawczych z całego świata na temat szczepionek oferowanych w Polsce. Rzadkie były przypadki, gdzie dany portal opisując wewnętrzną sytuację innych państw, zaznajamiał z tamtejszymi metodami zwalczania pandemii czy innymi podobnymi tematami. Wyjątkami były przypadki krajów, które radziły sobie bardzo źle (np. Rosja), państwa „pionierskie”, jeśli chodzi o program szczepień (np. Izrael) oraz znane turystyczne destynacje (np. Malta, Włochy).
Większość tematów tradycyjnie skupiała się na regularnym przedstawianiu statystyk dotyczących ilości zakażeń, zgonów i zaszczepionych osób w Polsce. Oprócz tego podawane były regularnie informacje o ogólnopolskiej loterii szczepionkowej oraz dostawach nowych szczepionek do kraju.
Autor: Raffaella Margaryan
Redakcja: Marta Kowalska
Opracowanie graficzne: Katarzyna Rogala
PRZECZYTAJ CAŁY RAPORT: Ten artykuł jest częścią raportu „Szczepionki przeciw COVID-19 w polskich i rosyjskich mediach online: Specyfika i korelacja pomiędzy polską i rosyjską przestrzenią informacyjną”, który wkrótce opublikujemy.
Zobacz powiązane:
- Szczepionki przeciw COVID-19: polska przestrzeń informacyjna w dniach 10-23.05.2021 r.
- Szczepionki przeciw COVID-19: polska przestrzeń informacyjna w dniach 24.05-06.06.2021 r.
- Szczepionki przeciw COVID-19: polska przestrzeń informacyjna w dniach 07-20.06.2021 r.
- Szczepionki przeciw COVID-19: polska przestrzeń informacyjna w dniach 21.06-04.07.2021 r.
- Szczepionki przeciw COVID-19: polska przestrzeń informacyjna w dniach 19.07-01.08.2021 r.
- Szczepionki przeciw COVID-19: polska przestrzeń informacyjna w dniach 02-15.08.2021 r.
- Szczepionki przeciw COVID-19: polska przestrzeń informacyjna w dniach 16-29.08.2021 r.
Publikacja jest częścią raportu „Szczepionki przeciw COVID-19 w polskich i rosyjskich mediach online: Specyfika i korelacja pomiędzy polską i rosyjską przestrzenią informacyjną”. Raport został przygotowany przy wsparciu International Republican Institute's Beacon Project. Publikacja wyraża jedynie poglądy autorów i nie powinna być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem IRI.
