Zapraszamy do zapoznania się z raportem pt. „Rosyjska przestrzeń informacyjna w latach 2012-2019”, dostępnym w języku polskim i rosyjskim w formacie PDF.

Zapraszamy do zapoznania się z pełną wersją raportu pt. „Wizerunek Polski i Polaków w rosyjskiej przestrzeni informacyjnej”, który przedstawia wyniki monitoringu rosyjskich portali informacyjnych przeprowadzony w okresie od 01.01.2019 r. do 30.09.2019 r. Badanie dotyczyło treści odnoszących się do Polski i Polaków w kontekście II wojny światowej, Sojuszu Północnoatlantyckiego, Unii Europejskiej oraz Organizacji Narodów Zjednoczonych, które zostały opublikowane na łamach portalu agencji informacyjnej „Ria Novosti” („ria.ru”), portalach o zasięgu federalnym „rg.ru”, „iz.ru”, „russian.rt.com” oraz portalu regionalnym obwodu kaliningradzkiego „klops.ru”.

Najpopularniejszym portalem społecznościowym Ukrainy był do tej poryVKontakte, na drugim miejscu znajdował się Facebook lub w zależności od rankingu – współdzielił swoją pozycję na podium wraz z portalemOdnoklassniki. Objęcie rosyjskich podmiotów sankcjami sektorowymi nie było motywowane presją społeczną. Choć aspekt polityczny jest istotny, to głównie chodziło o aspekt gospodarczy i bezpieczeństwa, a decyzja miałauderzyć finansowo w państwo-agresora oraz uniemożliwić zarabianie jego firmom na rynku ukraińskim.Istnieje jednak szereg poważnych zagrożeń dla państwa ukraińskiego, które wynikają z tej decyzji. 

9 maja br. Władimir Putin podpisał dekret „O strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Federacji Rosyjskiej na lata 2017-2030”. Głównym celem strategii wymienionym w dokumencie jest „stworzenie warunków dla kształtowania w Federacji Rosyjskiej społeczeństwa wiedzy”. Można jednak wnioskować, iż Rosja przygotowuje się do totalnej wojny informacyjnej ze światem zaplanowanej na wiele lat, a aspekt defensywny tej wojny będzie stanowił jej kluczową rolę.

Czerwcowa nowelizacja tzw. ustawy dekomunizacyjnej przyjęta przez Sejm RP dała początek nowej rosyjskiej kampanii informacyjnej przeciwko Polsce, której celem jest wpłynięcie na decyzję polskich władz w sprawie usunięcia symboli komunistycznych w kraju. Rosja wykorzystując szereg zabiegów manipulacyjnych, propagandowych i dezinformacyjnych, za pośrednictwem swojego MSZ, MON oraz mediów i sieci społecznościowych, manipuluje rosyjską oraz międzynarodową opinią publiczną. Stara się w ten sposób narzucić własną interpretację faktów historycznych, a przy okazji buduje negatywny wizerunek Polski w środowisku międzynarodowym.

W najnowszym #DEZINFO rozmawialiśmy ze Zmicierem Mickiewiczem, który podczas realizacji projektu„Wzmacnianie zdolności do przeciwdziałania dezinformacji” (maj-grudzień 2021 r.) był odpowiedzialny za monitoring i analizę rosyjskich niszowych mediów online w kontekście Białorusi. W tym podcaście pogłębiliśmy temat narracji budowanych w rosyjskiej przestrzeni informacyjnej starając się również nawiązać do działań propagandowych i dezinformacyjnych związanych z wojną prowadzoną przez Rosję w Ukrainie.

Weekendowa kampania astroturfingowa na Twitterze wydaje się być jednym z elementów rosyjskiej operacji specjalnej przeciwko Polsce, której celem jest destabilizacja życia społeczno-politycznego oraz marginalizacja kraju na arenie międzynarodowej. W ciągu niespełna dwóch dni polska przestrzeń informacyjna została pokryta wielowątkową narracją wymierzoną w społeczeństwo obywatelskie, środowiska pozarządowe oraz ukraińskie, a także opozycyjne i rządowe jednocześnie. Podjęcie i powielanie narzuconej narracji przez różne środowiska może świadczyć na korzyść skuteczności tej operacji oraz o niewielkiej świadomości polskiego państwa i społeczeństwa o zewnętrznych, wrogich działaniach propagandowo-dezinformacyjnych, a co za tym idzie ich znacznej podatności na te działania. Stanowią również próbę wpływania na procesy społeczno-polityczne w Polsce i stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa kraju.

Polskim redakcjom, indywidualnym dziennikarzom, blogerom, znanym postaciom życia publicznego czy organizacjom pozarządowym regularnie wysyłane są różne „sensacyjne” informacje. Polska nie jest tu wyjątkiem, bo podobne działania prowadzone są w innych państwach. Większość z nich nie pojawia się w mainstreamie. Ostatnie wycieki danych na temat działania rosyjskich służb specjalnych mogą jednak sprawić, że media będą bardziej podatne na pewne zagrożenia informacyjne.

Środowisko bezpieczeństwa każdego kraju podlega stałej transformacji, a wiele z kluczowych zmian to rzeczy bardziej subtelne, niż spektakularne. Jedną z nich mogą być skutki długotrwałego oddziaływania na przestrzeń informacyjną, ale i na podmioty ją kształtujące, z wykorzystaniem ich własnych podatności. Patrząc na pewne zjawiska zachodzące nad Wisłą zasadnym wydaje się pytanie o stopień rozchwiania polskiego ekosystemu informacyjnego. Trzeba też pamiętać, że kremlowscy propagandyści nie „wymyślają na nowo koła” – korzystają z tego, co jest. Jedna niefortunna wypowiedź polityka może zostać nie tylko wyrwana z kontekstu, ale i wykorzystana przeciwko nam samym.

Okupacja Krymu i rozpoczęta w 2014 r. wojna przeciwko Ukrainie była przedłużeniem strategii Kremla, mającej na celu odnowienie oraz zachowanie swoich wpływów w regionie. Poza operacjami militarnymi ważnym, a wręcz kluczowym komponentem tej strategii jest wojna informacyjna, którą Rosja aktywnie prowadzi już kilka lat na różnych kierunkach. Można stwierdzić, iż od 2014 r. właśnie część informacyjna rosyjskiej wojny stanowi nie mniejsze zagrożenie dla porządku demokratycznego, niż otwarte działania wojenne.

W dniu 23 czerwca br. odbędzie się konferencja pod tytułem "Rosyjska wojna dezinformacyjna przeciw Polsce i Europie" z udziałem przedstawicieli Fundacji Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji. Wydarzenie będzie miało miejsce w sali konferencyjnej Fundacji Centrum Prasowego dla Krajów Europy Środkowo-Wschodniej (ul. Nowy Świat 58 w Warszawie) i organizowane jest przez Instytut Europejskich Demokratów. Serdecznie zapraszamy!

Publikujemy najnowsze raporty cząstkowe, opracowane w ramach projektu „Wzmacnianie zdolności do zwalczania dezinformacji”. Są one efektem monitoringu rosyjskiej oraz białoruskiej przestrzeni informacyjnej przeprowadzonego w listopadzie oraz grudniu 2021 r. Badania wybranych mediów online zostały zrealizowane dzięki wsparciu National Endowment for Democracy. 

Czego możesz się dowiedzieć z wyników monitoringu przeprowadzonego w listopadzie i grudniu 2021 r.? 

Aktywność ośrodków kremlowskiej propagandy oraz powiązanych z nią innych struktur państwowych jasno wskazuje, iż kolejne miesiące przyniosą eskalację wrogich Polsce działań w przestrzeni informacyjnej RP, ale i jej sąsiadów oraz sojuszników z Sojuszu Północnoatlantyckiego. Kontekst bieżących uwarunkowań geopolitycznych sugeruje, iż poza działaniami stricte dezinformacyjnymi, wzmacniane będą skoordynowane z nimi: a) komponenty je urealniające (organizacja rzeczywistych wydarzeń / akcji) oraz b) działalność operacyjna rosyjskich służb (wspieranie polityczne, organizacyjne oraz finansowe określonych struktur, podmiotów i jednostek oraz wzmocniona rekrutacja współpracowników i rozbudowa prorosyjskich sieci w Polsce, które docelowo mają wzmacniać wpływ na polską klasę polityczną i polskie społeczeństwo).

Nowy projekt na temat negatywnych i fałszywych narracji o Polsce i Polakach w rosyjskiej przestrzeni informacyjnej

Jak w rosyjskiej przestrzeni informacyjnej mówi się o Polsce i Polakach? Jak, czerpiąc z wiedzy i doświadczeń środowisk eksperckich i medialnych z Białorusi, Rosji i Ukrainy, można przeciwdziałać szkodliwym, wprowadzającym w błąd przekazom? Tego będziemy starali się dowiedzieć w ramach naszego nowego projektu „Analiza i przeciwdziałanie negatywnym i fałszywym narracjom na temat Polski i Polaków w rosyjskiej przestrzeni informacyjnej”.

Niniejszy tekst stanowi część raportu pt. „Rosyjska wojna dezinformacyjna przeciwko Polsce”, opracowanego przez Fundację im. Kazimierza Pułaskiego we współpracy merytorycznej z Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji oraz Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego. Raport został zaprezentowany 8 listopada br. podczas międzynarodowej konferencji Warszaw Security Forum.

Od lat coraz więcej miejsca w debacie publicznej zajmują kwestie związane z zagrożeniami wynikającymi z prowadzonej przez Rosję przeciwko całemu światu zachodniemu wojny informacyjnej, a mimo to świadomość i wiedza społeczeństw na ten temat pozostaje na niewystarczającym poziomie. Jest tak m.in. dlatego, że większość kwestii z nią związanych pozostaje w zaciszach gabinetów i kuluarów ministerstw spraw wewnętrznych i obrony, a nawet na poziomie NATO kwestie bezpieczeństwa informacyjnego traktowane są rozdzielnie od kwestii cyberbezpieczeństwa, chociaż większość wrogich operacji prowadzona jest w cyberprzestrzeni. Czy to na pewno właściwy kierunek?

Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji w dniach 10.05-29.08.2021 r. prowadziło monitoring polskiej i rosyjskiej przestrzeni informacyjnej pod kątem występowania w nich informacji na temat szczepionek przeciw COVID-19. Do badania wykorzystano platformę do monitorowania i analizy informacji online Pulsar. Na potrzeby niniejszej analizy wybrano po 5 mediów online głównego nurtu z Polski i Rosji. Polskie media wybrano na podstawie rankingu najbardziej opiniotwórczych portali internetowych w 2020 r., przy czym wybrano 5 kolejnych portali informacyjnych z pominięciem tych branżowych: Onet.pl, Wp.pl, Interia.pl, Wpolityce.pl i Gazeta.pl. Rosyjskie media wybrano na podstawie rankingu najbardziej opiniotwórczych portali internetowych w 2020 r. o zasięgu ogólnokrajowym, dostępnych w bazie mediów Pulsara: Rbc.ru, Gazeta.ru, Lenta.ru, Kp.ru i Fontanka.ru.

Monitoring źródeł internetowych, uwzględniający analizę jakościową ponad 500 publikacji na wybranych portalach polskojęzycznych, na których pojawiają się treści zbieżnych z przekazami rosyjskiej propagandy, pokazuje, że istnieją określone wektory narracyjne związane z prezentowaniem kwestii europejskich, ale nie tylko. Jest to szczególnie istotne w kontekście zbliżających się wyborów do Parlamentu Europejskiego. 

Kolejny etap monitoringu źródeł internetowych, uwzględniający analizę jakościową publikacji na wybranych portalach polskojęzycznych, na których pojawiają się treści eurosceptyczne oraz zbieżne z przekazami rosyjskiej propagandy, pokazuje, że narracje uwzględniają aktualne wydarzenia w Polsce i na świecie. Szczególnie wymowny jest fakt, że im bliżej wyborów do Parlamentu Europejskiego, tym bardziej wzmacniane są wątki antyeuropejskie, antyamerykańskie, antysemickie i antyniemieckie, ale także, że polska redakcja Sputnika wybrała największą grupę komentatorów do swoich wywiadów przedwyborczych praktycznie tylko z jednego ugrupowania politycznego.